Jakie mamy stopy procentowe i jak oddziałują na rynek?

Czym są stopy procentowe

Stopy procentowe wskazują, ile zapłacimy za kredyt lub zarobimy na oszczędnościach. W szczególności wartość stopy procentowej interesuje kontrahenta, ponieważ to on musi ponieść koszt związany z dostępem do pieniądza.

Jak kreowany jest pieniądz, czyli skąd bank ma środki na udzielenie kredytu?

Kontrahentem czyli kredytobiorcą może być bank komercyjny. Oczywiście pod warunkiem, że zaopatruje się w plynność w Narodowym Banku Polski. Analogicznie w tym przypadku NBP pełni rolę kredytodawcy. Często określa się go jako pożyczkodawca ostatniej instancji. Cena pozyskania kapitału przez bank komercyjny regulują tzw. stopy procento- we Narodowego Banku Polskiego ustalane przez RPP (Radę Polityki Pieniężnej).

Bank komercyjny nie musi pożyczać pieniędzy od NBP. Może pozyskiwać kapitał od deponentów, za pomocą otwierania depozytów (lokat bankowych). Jak wszyscy wiemy, bank musi zapłacić klientom określony procent od przyjętych depozytów.

Bank komercyjny może również pożyczać płynność od innych banków komercyjnych. Wówczas kosztem takiej pożyczki jest tzw. stopa WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate), która wyznacza cenę wykreowanego pieniądza na międzybankowym rynku pieniężnym.

Stopa procentowa

Najprościej mówiąc jest to cena , którą trzeba zapłacić za pozyskanie pieniądza jeśli mówimy o kredytobiorcy i cena, którą uzyskuje kredytodawca (deponent) za udostępnienie środków pieniężnych.

Jeśli kontrahentem-kredytobiorcą jest przedsiębiorstwo lub konsument, wówczas kredytodawcą jest bank komercyjny, a stopa procentowa, według której przedsiębiorca lub konsument płaci odsetki za udzielenie kredytu jest pochodną m.in.:

-stóp procentowych NBP
-stopy procentowej WIBOR na międzybankowym rynku pieniężnym, oprocentowanie depozytów.

Wynika z tego, że skala możliwości finansowania kredytem zależy bezpośrednio od tego, po jakich kosztach (cenach/stopach procentowych) zaopatrują się banki komercyjne w płynne środki w celu finansowania akcji kredytowej. Analogicznie przekłada się to również na to ile my jako klienci banków płacimy za udzielony nam kredyt.

Rodzaje stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego

Obecnie ustala się pięć stóp procentowych, z których każda w odmienny sposób otwiera ścieżkę dojścia komercyjnych banków do finansowania oferowanego przez NBP:

-stopa referencyjna,
-stopa kredytu lombardowego,
-stopa depozytowa,
-stopa redyskontowa weksli,
-stopa dyskontowa weksli.

Stopa referencyjna
Określa poziom rentowności bonów pieniężnych emitowanych przez NBP. Jeśli NBP chce zmniejszyć ilość płynnych środków na rynku międzybankowym, emituje bony pieniężne.

Krótkoterminowe (najczęściej 7-dniowe) transakcje kupna/sprzedaży bonów pieniężnych służą regulowaniu płynności na rynku międzybankowym i nazywają się operacjami otwartego rynku. Poziom stopy referencyjnej wpływa bezpośrednio na poziom WIBOR. Tym samym ten rodzaj stóp procentowych wpływa na koszt kredytów udzielanych przez banki komercyjne. Im niż- szy poziom stopy referencyjnej, tym niższe są koszty kredytów bankowych dla klientów in- stytucjonalnych oraz detalicznych i odwrotnie. Stopa referencyjna służy także do określania maksymalnych odsetek wynikających z czynności prawnej. Wartość ta nie może w stosunku rocznym przekroczyć dwukrotności sumy stopy referencyjnej NBP i liczby 3,5%. Obecnie, kie- dy stopa referencyjna wynosi 0,1% maksymalne odsetki wynikające z czynności prawnej nie mogą być większe niż 2×(0,1%+3,5%), czyli 7,2%.

Stopa lombardowa- jest to oprocentowanie pożyczki udzielanej przez NBP bankowi komercyjnemu pod zastaw papierów wartościowych. 

Stopa kredytu lombardowego

Jest to oprocentowanie pożyczki udzielanej przez NBP ban- kowi komercyjnemu pod zastaw papierów wartościowych. Jest ona wykorzystywana do okre- ślania maksymalnego oprocentowania kredytów na rynku międzybankowym. Oznacza to, że obniżanie stopy lombardowej będzie obniżało górną granicę kosztu pieniądza pozyskiwanego przez banki.

Stopa depozytowa

Określa wysokość oprocentowania jednodniowych depozytów ban- ków komercyjnych, które są deponowane w Narodowym Banku Polskim. Oznacza to, iż sto- pa depozytowa wpływa na poziom rentowności lokat i depozytów składanych przez Polaków w bankach komercyjnych. Im wyższy jest poziom stopy depozytowej, tym wyższa jest ren- towność depozytów w bankach komercyjnych.

Stopa redyskontowa weksli
Określa cenę skupu weksli przez NBP od banków komercyj- nych, które to weksle wcześniej bank komercyjny zdyskontował (kupił po cenie niższej od nominalnej) od swojego klienta (przedsiębiorstwa), przyjmując weksel jako zabezpieczenie udzielonego mu kredytu. Cena skupu weksli przez NBP od banków komercyjnych jest okre- ślana poprzez stopę redyskonta, ponieważ weksel jest drugi raz dyskontowany, stąd przed- rostek „re-”. Bank komercyjny korzysta z tej możliwości wówczas, jeśli chce mieć wcześniej dostęp do gotówki niż określa to termin zapadalności weksla wystawionego przez klienta.

Stopa dyskontowa
Jest to cena, którą płaci bank komercyjny Narodowemu Bankowi Pol- skiemu za udzielony kredyt pod zastaw weksli własnych przedsiębiorstw wystawionych jako zabezpieczenie kredytów obrotowych. Dyskonto weksli jako instrument polityki pieniężnej pojawia się w palecie instrumentów NBP w sytuacjach kryzysowych, jako dodatkowa moż- liwość wsparcia płynności banków komercyjnych. Wcześniej instrument ten zaoferowano w styczniu 2010 r., a przy obecnym kryzysie – w kwietniu 2020 r.

Jak prezentują się aktualne stopy procentowe?

Od 7 września 2022 roku wartości stóp procentowych są następujące:

– stopa referencyjna – 6,75%,

– stopa lombardowa – 7,25%,

– stopa depozytowa – 6,25%,

– stopa redyskontowa weksli – 6,80%,

– stopa dyskontowa weksli – 6,85%.
W jakich sytuacjach podejmowana jest decyzja o wzroście stopy procentowej?

Kiedy poziom inflacji z różnych przyczyn zaczyna rosnąć, rosną również ceny. Przez co z biegiem czasu zaczynamy zauważać spadek siły nabywczej pieniądza. W prostych słowach oznacza to, że z biegiem czasu za określoną kwotę możemy kupić coraz mniej. Wartość naszego portfela jest coraz mniejsza. Dlaczego? Dlatego, że pieniądza w obiegu jest zwyczajnie za dużo. Aby zahamować ten proces i wyprowadzić pieniądze z rynku podnosi się jego wartość, czyli podnosi się stopy procentowe.
Oznacza to że bank komercyjny otrzymuje finansowanie od banku centralnego po wyższej niż do tej pory cenie, a to jak już ustaliliśmy przekłada się na klienta banku komercyjnego w postaci droższego kredytu.